Ożaglowanie

Notatki

Kiedyś żagle szyte były z włókien naturalnych takich jak len czy bawełna. Takie żagle miały jednak dużo wad i zostały w większości wyparte przez żagle poliestrowe, które są wytrzymałe i stosunkowo tanie.

Rodzaje ożaglowania

Żagle mogą mieć różne kształty, i chociaż najczęściej widzimy te trójkątne, to warto zapoznać się z innymi rodzajami ożaglowania:

Łacińskie

Trójkątny żagiel rozpięty na długiej reji umocowanej niesymetrycznie na maszcie. Koniec reji zamocowany jest w okolicy dziobu.

Lugrowe

Wygląda nieco jak połączenie ożaglowaniem rejowego z gaflowym. Żagiel mocowany jest likiem górnym do rejki. Było ono powszechnie stosowane do końca XIX wieku.

Rozprzowe

Czworokątny żagiel zamocowany z boku masztu i rozpięty dzięki rozprzy, która biegnie od masztu (na dole) po przekątnej żagla do jego narożnika (na górze).

Gaflowe

Czworokątny żagiel rozpięty z boku masztu pomiędzy poziomym bomem na dole i ukośnym gaflem na górze. Dawniej bardzo popularny na jednomasztowcach, obecnie niemal wyparty przez żagiel bermudzki.

Bermudzkie

Trójkątny żagiel rozpięty między masztem i bomem. Obecnie najpopularniejszy rodzaj ożaglowania.

Rejowe

Reje to belki zamocowane do masztu poprzecznie do osi jachtu. Prostokątny żagiel rozpięty jest poniżej reji. Jednostki o tym ożaglowaniu nie mogą pływać ostro na wiatr, ponieważ reje mogą być obracane wokół masztu jedynie w niewielkim zakresie.

Typy ożaglowania

Jachty i żaglówki różnią się od siebie konfiguracją oraz ilością żagli. Biorąc pod uwagę ilość masztów, rodzaje i ilość żagli, a także ich kształt, można rozróżnić główne typy ożaglowania.

Ket

Podstawowy typ ożaglowania. Jeden maszt z jednym żaglem, dowolnego rodzaju. Stosowany na przykład na Optymistach, Laserach czy innych małych łódkach.

Slup

Jeden maszt z dwoma żaglami, przy czym żagiel przedni to fok, a tylny to grot. Bardzo popularny typ ożaglowania, spotykany na większości jachtów pływających po mazurach.

Kuter

Jeden maszt, umiejscowiony bliżej dziobu niż w slupie. Oprócz foka, może nosić z przodu jeden lub dwa dodatkowe sztaksle(czyli żagle przednie).

Kecz

Jachty o ożaglowaniu typu kecz mają dwa maszty – z przodu grotmaszt oraz z tyłu- bezanmaszt, przy czym grotmaszt jest wyższy od bezanmasztu.

Jol

Jachty o ożaglowaniu typu jol również mają dwa maszty: grotmaszt i bezanmaszt, lecz tutaj maszt tylny jest znacznie niższy od przedniego( osiąga mniej więcej 1/3 wysokości grotmasztu) oraz jest wysunięty daleko w stronę rufy tak, że stanowisko sternika znajduje się przed bezanmasztem.

Szkuner

Jachty typu szkuner mają dwa lub więcej masztów, z czego maszt tylny może być wyższy od przedniego i jest masztem głównym. Może nosić ożaglowanie gaflowe lub bermudzkie.

Fregata

Fregata posiada co najmniej trzy maszty niosące ożaglowanie rejowe. Na ostatnim maszcie może być również żagiel gaflowy.

Budowa żagla

Grot

Żagiel nie jest jednorodnym płatem, ale składa się z kawałków tkaniny zwanych brytami.

Krawędzie żagla to liki: mamy lik dolny, lik przedni oraz lik wolny. Przy ożaglowaniu gaflowym mamy dodatkowo lik górny przy gaflu.

Róg żagla na dole, przy maszcie to róg halsowy, po przeciwnej stronie bomu jest róg szotowy, a górny róg żagla, przy topie masztu to róg fałowy.

Część żagli posiada może posiadać refbanty ze wzmocnionymi otworami w żaglu – remizkami oraz przymocowanymi linkami- refsejzingami. Refbanty wraz z remizkami i refsejzingami umożliwiają refowanie żagla, czyli zmniejszanie jego powierzchni.

Grot jest najczęściej mocowany do masztu za pomocą plastikowych pełzaczy, lub likliny. Pełzacze lub liklinę umieszcza się w likszparze.

Fok

Żagiel przedni – fok może być zamontowany do sztagu za pomocą raks lub karabińczyków.

Jednak to nie jedyna opcja, bardzo często spotykany jest system rolowania żagla przedniego za pomocą urządzenia zwanego rolerem. Stawianie foka polega wtedy na jego rozwinięciu.

Inne rodzaje żagli przednich

• Genua
• Spinaker
• Genaker
• Fok sztormowy